Maandelijks archief: juli 2015

Twee Gezichten op Delft

“Gezicht op Delft” in de versies van Daniel Vosmaer en Johannes Vermeer.

“I can see clearly now, the rain is gone……
Gone are the dark clouds that had me blind
It’s gonna be a bright, bright
Sun shiny day”
Johnny Nash

Vermeer’s tijdgenoot Daniel Vosmaer schildert in dit Gezicht op Delft de
verwoestingen na de Delftse Donderslag in 1654.

Vermeer laat in zijn meesterwerk Gezicht op Delft uit 1660 zijn geboortestad
Delft als een Feniks herrijzen uit zijn as, als een Nieuw Jeruzalem. Het is
alsof de donkere wolk boven in het schilderij de naklinkende echo is van de
Delftse Donderslag uit 1654. Het Gezicht op Delft heeft een intense, gedreven
en meeslepende uitstraling, alsof Vermeer in dit schilderij ook zijn eigen
trauma van die grote ramp voorgoed en altijd wilde uitwissen.
Als de bij deze ramp omgekomen Fabritius inderdaad Vermeer’s leermeester is
geweest, kijk je met nog weer andere ogen naar het schilderij. Vermeer lijkt
bijna maniakaal alles uit zijn schilderijen te hebben willen verbannen wat
hemzelf deed denken aan de verwoestingen en de verschrikkingen, die ook hij
met eigen ogen gezien moet hebben.
“Van de Schoonheid en de Troost” is zijn motto.
Of zoals Dostojewski het ooit verwoordde:
“Alleen schoonheid kan de wereld redden”.

Maandagmorgen, 12 oktober 1654, even na tien uur. Met verwoestend geweld
ontploft het kruitmagazijn van de stad Delft. De ravage is onbeschrijfelijk.
Onder de honderden dodelijke slachtoffers bevindt zich de schilder
Carel Fabritius, “den grootsten Constenaar […] Die Delleft oyt of Holland
heeft gehad.” Zijn atelier ligt in puin. Hij is 32 jaar oud. Niet voor niets
schreef de Delftse boekverkoper Arnold Bon na de dood van Fabritius in een
lang gedicht:

“Soo doov’ dan desen Phenix t’onser schade
In ’t midden, en in ’t beste van zyn swier
Maar weer gelukkig rees’ er uyt zyn vier
Vermeer, die meesterlyck betrad zyn pade.”

Lang is daarom gedacht dat Vermeer een leerling van Fabritius is geweest,
maar dat lijkt onwaarschijnlijk. Documenten hierover ontbreken in elk geval.
Niettemin heeft Fabritius Vermeer onmiskenbaar beïnvloed.
Vooral “De schildwacht”, een schilderij dat door het bijzondere licht rust
uitstraalt, kan worden gezien als belangrijke inspiratiebron voor Vermeer.

Bron:
http://www.digibron.nl/search/detail/012dc6fb02ae0d55e4cba1b4/
tussen-rembrandt-en-vermeer

VERMEER IN BOSNIA – LAWRENCE WECHSLER

De Amerikaanse schrijver Lawrence Wechsler oppert in de film-documentaire
Views on Vermeer een interessante associatie met de verwoesting van de
Twin Towers in New York in 2001 en de explosie van het kruitmagazijn in
Delft in 1654.
Hij schreef ook “Vermeer in Bosnia”, waarin hij een verband legt tussen de
Joegoslavië-oorlogen in de jaren ’90 en het evenzo gewelddadige Holland
waarin Vermeer zijn serene rust uitstralende licht-beelden schilderde.

Playing with Vermeer

Vandaag ontvangen via Ebay: Art News magazine, juni 2013
“Playing With Vermeer”

“Good artists copy; great artists steal”
Pablo Picasso

Het zijn vooral fotografen, die er van houden in hun werk hun eigen twist
te geven aan een schilderij van Vermeer in een soort “creative copy”.

Zoals Tom Hunter, de Engelse fotograaf uit Hackney, London met zijn
hedendaagse versies van “Girl reading a letter at an open window” en
“Girl Asleep” van Vermeer.
Met name zijn “Woman Reading a Possession Order” vind ik de mooiste van
alle Vermeer-pastiches.



De Japanse fotograaf Hiroshi Sugimoto fotografeerde de Muziekles van
Vermeer in een reconstructie die ooit te zien was Mme Tussauds
in Amsterdam.


Hendrik Kerstens portretteerde zijn dochter Paula met toiletrollen
als hoofddoek in “Paper Roll”.


Devorah Sperber deconstrueerde een Vermeerbeeld in een soort van pixels
om het beeld door middel van een lens weer zichtbaar te maken; een spel met
optische illusie.


Salvador Dali maakte een “Freudiaanse” tekening waarin zowel een brieflezend
meisje als het gezicht van een oudere man met een baard te zien is; een soort
dubbelbeeld, waar hij een meester in was.


Tot slot; Awol Erizku, een jonge fotograaf uit New York, met een portretfoto
“Girl With a Bamboo Earring”

Vermeer en Mondriaan: Geometrische Abstractie

Gezien op 15 juli 2013 in Mondriaanhuis Amersfoort: reconstructie voormalig
atelier Mondriaan, Rue du Départ, Parijs.

“Displace one note and there would be
diminishment,
displace one phrase and the structure
would fall……
I was staring through the cage of those
meticulous ink-strokes….
at an absolute beauty”
Salieri on an original score by Mozart,
film “Amadeus”

In het late Vermeer-schilderij “Lady Standing at the Virginals” in de
National Gallery in Londen lijkt als in een omgekeerde tijdmachine de
koele heldere abstracte geometrische orde van Mondriaan door te klinken.
Beeldrijmen van rechthoeken vormen een strakke geometrische orde, die
het beeld een onveranderlijke kristallijne structuur geven.
Een “kubus van licht” ( Simon Schama).
Vooral bij de late Vermeer zie je een streven naar geometrische abstractie,
die Mondriaan drie eeuwen later tot een definitieve vorm zou uitontwikkelen.
In het Mondriaanhuis in Amersfoort kun je ervaren hoe het moet zijn geweest
om in het atelier van Mondriaan in de Rue du Départ in Parijs te staan;
een kunstwerk op zichzelf.
Link: http://mondriaanhuis.nl/

 

 

Deze prachtige scene uit de Milos Forman-film “Amadeus”
zou wat mij betreft ook over Vermeer en Mondriaan kunnen gaan:

Antonio Salieri: (reflecting upon a Mozart score)
Astounding! It was actually, it was beyond belief. These were first and only
drafts of music;  they showed no corrections of any kind. Not one.
He had simply written down music already finished in his head! Page after page
of it as if he were just taking dictation. And music, finished as no music is
ever finished. Displace one note and there would be diminishment.
Displace one phrase and the structure would fall. It was clear to me that sound
I had heard in the Archbishop’s palace had been no accident. Here again was the
very voice of God! I was staring through the cage of those meticulous ink-strokes
at an absolute beauty.

Bron: Quotes from Amadeus-film by Milos Forman

Gerhard Richter: Photopaintings and “Blur”

Gezien op TV bij De Wereld Draait Door; kunstcollege over Johannes Vermeer
en Gerhard Richter door Joost Zwagerman op 13 december 2011

“Meine Bilder sind klüger als ich”
Gerhard Richter

 

Fotorealisme
Begin jaren 60 schilderde Richter voor het eerst foto’s na. Dit konden
krantenknipsels zijn en familiekiekjes die in zwart-wit werden uitvergroot.
Later schilderde hij ook eigen foto’s na zoals landschappen en zeegezichten
in kleur. Of een foto van zijn vrouw in “Lesende” en zijn dochter in “Betty”.
Vaak vervaagt hij de contouren van zijn motieven zodat de schilderijen nog
meer aan foto’s doen denken dan werken van andere fotorealistisch werkende
schilders (bv. Tisch).
Soms gaat het vervreemdende effect van de abstrahering zover dat het
oorspronkelijke voorbeeld nauwelijks nog te herkennen is. Richter verklaarde
dat hij de waardering voor het ‘als een automaat’ naschilderen van foto’s aan
het voorbeeld van de popart-kunstenaar Andy Warhol te danken heeft.

Bron: Wikipedia
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerhard_Richter#Fotorealisme

Photo-paintings and the “blur”

From his “Writings”, the following quotations refer to photography and its
relationship with painting and the “blur”:
• “The photograph is the most perfect picture. It does not change; it is
absolute, and therefore autonomous, unconditional, devoid of style”.
• “The flowing transitions, the smooth equalizing surface, clarify the
content and make the representation credible (an “alla prima” impasto
would be too reminiscent of painting, and would destroy the illusion).”
• “I blur things to make everything equally important and equally unimportant.
I blur things so that they do not look artistic or craftsmanlike but
technological, smooth and perfect. I blur things to make all the parts a
closer fit. Perhaps I also blur out the excess of unimportant information.”

Bron: Wikipedia:
https://en.wikipedia.org/wiki/Gerhard_Richter

Op 13–12-2011 gaf Joost Zwagerman een DWDD-kunstcollege over Johannes
Vermeer, waarin hij het “Lezend Meisje bij het Venster” uit Dresden
vergelijkt met het fotorealistische schilderij “Lesende” van Gerhard
Richter, samen met werk van de Engelse fotograaf Tom Hunter en de
Nederlandse fotograaf Jan Banning.

http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/83291

Abelardo Morell: Camera Obscura images

Fotoboek “Camera Obscura”, Abelardo Morell en Luc Sante, 2004

“Light is not so much something that reveals, as it is itself the revelation”.
James Turrell

 

 

 

De Cubaans-Amerikaanse fotograaf Abelardo Morell heeft zich gespecialiseerd
in de moeder van alle fotografie: de Camera Obscura. Lang voor de uitvinding
van de fotografie in het begin van de 19e eeuw was al bekend dat in een
verduisterde kamer door een klein gaatje in het verduisterde raam een natuur-
getrouwe ondersteboven gekeerde lichtprojectie-afbeelding van de helder
verlichte buitenwereld op de tegenoverliggende muur binnen verschijnt.
Abelardo Morell heeft appartementen in Venetië en New York verduisterd
tot een Camera Obscura en de adembenemende lichtbeelden op de muren
gefotografeerd.

Website Abelardo Morell: http://www.abelardomorell.net/

Er zijn sterke aanwijzingen dat Vermeer in zijn schilderijen ook gebruik heeft
gemaakt van de Camera Obscura, waarin het kleine gaatje (pinhole) vervangen is
door een grotere opening met een lens, waardoor een lichtsterker beeld werd
verkregen. De lens was een van de revolutionaire uitvindingen in de Gouden
Eeuw; denk aan de microscopen van Antoni van Leeuwenhoek, een Delftse
stadgenoot en leeftijdgenoot van Vermeer. Ze hebben elkaar persoonlijk gekend.
De Engelse professor Philip Steadman heeft er een interessante studie aan
gewijd: “Vermeer’s Camera”. Ik zal in latere blogs uitgebreid terugkomen op
het gebruik van de Camera Obscura door Vermeer.

YouTube: video: “Making your own room with a view”