“What light through
yonder window breaks ?”
William Shakespeare

De enige lichtbron in de schilderijen van Vermeer
is altijd raamlicht. In het verstild theater van Vermeer is
het lichtvenster bijna een personage op zich en speelt
het een belangrijke rol in zijn interieurs als “venster van
de ziel”

Geopend en gesloten raamvenster.
Een geopend venster verwijst vaak naar het hart
dat zich opent voor de liefde..
Zoals in De Soldaat en Lachend Meisje. Lentelicht dat
een nieuwe liefde binnenbrengt.
Een gesloten venster kan wijzen op een gevoel van
opgesloten zijn en een verlangen naar een verre, onbereikbare
geliefde, zoals in de Luitspeelster.
Een open of gesloten raamvenster als metafoor voor het
hart dat zich opent of sluit voor de liefde.

In Vermeer’s schilderijen zijn grofweg twee soorten
patronen te zien in de glas-in-lood ramen in zijn schilderijen.
De eerste is het meer eenvoudige Lozenge – ruitvormige patroon
in de bovenrand, zoals bv. in De Soldaat en het Lachende
Meisje; het tweede is het rijkere Medaillon met vierkanten en
cirkels-patroon, dat hoort bij een voornamer en rijker interieur,
zoals in De Muziekles.

In mijn eigen “Vermeer-atelier” heb ik naar beide patronen
glas-in-lood ramen laten maken bij een glazenier, zowel van het
ruitvormige patroon als van het medaillon met vierkanten en
cirkels patroon.

Het medaillon in het Braunschweig “Wijnglas”-schilderij, bevat
een familie-wapen met een vrouw met teugels, die
“Temperantia” – Matigheid – symboliseert, en toebehoorde aan
de familie van Jannetje Vogel. Ook in de Dublin- Vermeer komt een
blauw-kleurig medaillon voor.

Vermeer’s interieurtaferelen zijn gesitueerd in een vertrek met
hoge ramen, waardoor het licht dieper en verder de kamer in kan
stromen en de figuren erin ook meer van boven van opzij worden
aangelicht. Ook in afgesneden composities, waarin de ramen
onzichtbaar zijn, kun je zien dat de lichtval vanuit een hoog
raam komt. Een hoog raam wijst op een rijk en voornaam woonhuis.

Vermeer’s Vrouw met Waterkan heeft hetzelfde glas-in-lood raam als
De Muziekles in Londen en lijkt dus in dezelfde ruimte geschilderd.
De fotomontage van de Vrouw met Waterkan in De Muziekles laat mooi
zien dat het licht in de Vrouw met Waterkan dus ook vanuit een hoog
raam van linksboven op haar valt, waardoor haar witte gesteven
hoofddoek prachtig aangelicht wordt.

Ook de Dublin Vermeer kun je in dezelfde kamer als die van de
Muziekles situeren, met de medaillon-glas-in-lood ramen.

Een aantal interieurstudies in de geest van Vermeer in mijn eigen
atelier. Hoewel deze studies verre van volmaakt zijn, is het toch
een genot om dagelijks in een “Vermeer”-omgeving te verkeren,
en om te kunnen werken bij een Vermeer-raam met dat mooie licht.

“He openend a window in my heart,
and the light of the world shined in”
David Letterman

De Zweedse portret-schilder Urban Larsson schildert portretten
in de traditie van de oude meesters, en werkt in het voormalige
atelier van George Hendrik Breitner in Amsterdam.
Ook dit atelier heeft hoge ramen met een prachtige lichtval.
Het ideale schilder-atelier heeft hoge ramen in de lengte van de
kamer en voldoende ruimte om ruim afstand te kunnen nemen
van je onderwerp en schilderezel.

“For me a stained glass window
is a transparent partition between
my heart and the heart of the world”
Marc Chagall