Maandelijks archief: juni 2015

Zen en de Kunst van Vermeer

ZEN in de “Dentellière” van Vermeer, Teun Hocks en Leonard Cohen.

“Rijpheid van de man: dat is,
de ernst te hebben teruggevonden
die je als kind had bij het spel”
Friedrich Nietzsche



“La Dentellière”, Johannes Vermeer, Musée du Louvre, Paris.

Met name bij Vermeer kan ik het gevoel hebben dat mijn ogen in het schilderij
gezogen worden. Alle lijnen verdwijnen in één centraal punt. Haar ogen en
mijn ogen zijn op hetzelfde punt gericht. Het is een klein schilderijtje, maar
ook van grote afstand bezien voel je al die sterke concentratie, die je in
het schilderij naar binnen voert. Vermeer is een meester in focus.

Deze ervaring herken ik in het foto-schilderij van Teun Hocks in de
collectie van Museum Het Valkhof in Nijmegen: “Zonder Titel, 2000”
Je kunt het werk interpreteren als “onderzoekende nieuwsgierigheid”,
maar ook als “ogen die in het schilderij gezogen worden”, als iets wat
je overkomt, als een onweerstaanbare aantrekking.


Het oeuvre van Teun Hocks neemt een eigen plaats in tussen fotografie en schilderkunst……. Hij speelt in zijn ‘fotoschilderijen’ met de werkelijkheidspretentie van de fotografie door de opname te beschilderen. Met theaterenscenering, humor en melancholie laat hij doorschemeren dat er in werkelijkheid andere dingen aan de hand zijn dan we denken te zien.

Bron: http://journal.depthoffield.eu/vol11/nr24/f03nl/en

Op de blog “Lines and Colors” van Charley Parker las ik deze passage over de Kantkloster van Vermeer:

The Lacemaker has a quiet intensity and focused perfection that makes me think Vermeer found in his subject a reflection on his own absorption in, and dedication to, his craft.
For anyone, artist or otherwise, who has experienced the Zen-like state in which work or action seems to flow through you, instead of being created by effort, I think The Lacemaker should resonate with that exquisite suspension of time and thought.
Bron:
http://linesandcolors.com/2012/01/10/vermeers-the-lacemaker/

Dezelfde “zen-like” concentratie zie ik terug in een optreden van singer/songwriter Leonard Cohen: hij weet alle aandacht op één punt te concentreren rond zijn gezicht en handen, net als in de Dentellière van Vermeer, zodat je als luisteraar “aan zijn lippen hangt”:
Zoals bv. in deze YouTube video, “Everybody Knows”, Leonard Cohen, “Live in London”:

( Op deze pagina is geen directe link naar deze video mogelijk,
surf dus desgewenst zelf naar YouTube voor een Leonard Cohen-video )

“Vermeer” – poëzie van Wislawa Szymborska

Gelezen op 27 juni 2015
Gedicht “Vermeer” van de Poolse dichteres Wislawa Zsymborska

“Vermeer”

“So long as the woman from the Rijksmuseum
in painted quiet and concentration
keeps pouring milk day after day
from the pitcher to the bowl
the World hasn’t earned
the world’s end.”

Wislawa Szymborska

 

Vermeer lokt je in een verstilde wereld van diepe aandacht en concentratie
waarin alledaagse handelingen in pure poëzie transformeren.
Als een 17e eeuwse oefening in ZEN……

“Vermeer”, Wislawa Szymborska, translated from the Polish by Clare Cavanagh and Stanislaw Baranczak
Bron: http://www.economist.com/blogs/prospero/2010/08/wislawa_szymborskas_vermeer

Bron afbeeldingen:
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Milkmaid_(Vermeer)#/media/File:Johannes_Vermeer_-_Het_melkmeisje_-_Google_Art_Project.jpg

Vilhelm Hammershoi – de Deense Vermeer

Gezien op YouTube, 23 juni 2015
Michael Palin and the Mystery of Hammershoi (2008)

“Vilhelm Hammershoi seems to me a Danish
version of a mix of Vermeer and Edward Hopper;
it’s like he fills the room with feelings”
Michael Palin

Het palet van de Deense schilder Hammershoi bestaat altijd uit een harmonieuze combinatie van grijstinten, van zacht zwart tot wit, geaccentueerd door iets warmere tinten. De interieurs van de 1880s laten zien dat hij een meester was van de overgang van intens zwart naar helder licht. Hammershøi wordt ook wel de Deense Vermeer genoemd, vanwege zijn beeldopbouw, licht en perspectief. Zijn vrouw Ida komt veelvuldig in zijn schilderijen voor, in de interieurscenes en portretten waar hij haar vaak op de rug afbeeldde.

Bron: Wikipedia

Net als bij Vermeer hou ik van het diepe gevoel van licht en stilte dat de
schilderijen van Hammershoi uitstralen. Naar de smaak van sommigen is hij niet echt een lachebekje; de vrouw in zijn schilderijen wordt wel eens de “Weduwe van Vermeer” genoemd. Vermeer straalt meer leven, kleur en blijheid uit.
Toch vind ik die protestantse eenvoud en strengheid ook wel intrigerend,
net als de interieurs van Groningse dorpskerken. Met minimale meubilering,
natuurlijk daglicht en stemmige schaduwen en zijn meestal gezichtsloze
en solitaire figuren creëert de Deense schilder werken van grote meditatieve zeggenskracht.

Videolink:
BBC-documentaire Michael Palin and the Mystery of Hammershoi (2008)
trailer:


Voor de die-hards hier de gehele documentaire:

 

Edward Hopper film: Art imitating Art

Gezien in Lux Nijmegen, zondag 17 augustus 2014
Film: Shirley, Visions of Reality van Gustav Deutsch

“Great art is the outward expression of an
inner life in the artist, and this inner life will
result in his personal vision of the world”
Edward Hopper

In Austrian video artist Gustav Deutsch’s Shirley: Visions of Reality (2013), pictures literally speak for themselves, with this experimental film using prominent US painter Edward Hopper’s calculated renderings of American society to tell the story of a fictional actress – a prime example of art imitating art.
Recreated through the guise of thirteen of Hopper’s best known paintings, Deutsch has created a series of vivid snapshots which thread together into a fascinating synthesis of art and film. What we get is a unique presentation of an aspiring actress, whose trials and tribulations paint their own portrait of American history.

Bron: International Movie Data Base (IMDB)
IMDB-Shirley Visions of Reality

Geen film voor het grote publiek, het verhaal is niet erg overtuigend en je moet ervoor in een speciale stemming zijn, maar de beelden zijn van een adembenemende schoonheid.
Zelf beschouw ik Hopper als een soort 20-eeuwse Vermeer, met zijn verstilde
scenes, waarin het licht altijd een essentiële rol speelt. Eigenlijk is Hopper
schildertechnisch gezien niet eens zo’n heel goede schilder, maar zijn visie
is uniek en ijzersterk. Hopper liet zich zelf ook graag inspireren door films van zijn tijd.

Bekijk ook de trailer van de film:

Vermeer in Oud Amelisweerd

“Vermeer”-fotoshoot Thijn van de Ven op 2 november 2012 in
Museum Oud Amelisweerd bij Utrecht

“Why Vermeer now and here ?
Vermeer anytime, anywhere !”
Philippe de Montebello
Metropolitan Museum NY

Fotograaf: Thijn van de Ven
Kostuummodel: Merel van den Nieuwenhof
Kostuum: Corinne Roes
Assistent: Adrie Broekman
Met dank aan: Yvonne Ploum, directeur MOA