Gezien in Musée du Louvre in Parijs: “La Madeleine à la Veilleuse” van
Georges de la Tour.
“Volle maan in de herfst
De hele nacht ben ik
Rondom de vijver gelopen”
Basho
De contemplatieve betovering van de melancholie.
Georges de la Tour leefde slechts één generatie vóór Johannes Vermeer.
Ze hebben veel gemeen, ook al waren ze geen landgenoten. Beiden waren
lange tijd als kleine meesters nagenoeg vergeten en vervolgens weer
herontdekt en hergewaardeerd door kunstkenners. Hun beider oeuvre is
klein: minder dan 40 werken. Allebei schilderden ze in de luwte van
een klein, rustig provinciestadje: Vermeer in het Hollandse Delft en
De la Tour in Lunéville in de Franse Elzas; over hun leven is verder
niet zo veel bekend. Wat ze gemeen hebben is het vinden en weergeven
van hun eigen licht: Vermeer schilderde zijn heldere, parelachtige
daglicht, La Tour specialiseerde zich in nachtstukken, clair-obscur
“nocturnes” in warm kaarslicht. De invloed van Caravaggio is overdui-
delijk, maar het theatrale van Caravaggio maakt bij La Tour plaats
voor verstilling en meditatie.
Het lievelingsthema in zijn figuurstukken was de berouwvolle Maria
Magdalena, een “Vanitas”-thema dat hij vier keer herhaalde, net zoals
Vermeer diverse malen op het thema van De Brief varieerde. Maria
Magdalena staat in deze ingetogen schilderijen voor boetedoening en
vergeving, De la Tour schildert een subtiele meditatie, zonder
expliciete oordelen of zedepreken.
Haar ogen maken een reis naar binnen, terwijl ze staren in de
weerspiegeling van de spiegel, met haar hand op een schedel.
Een kaarsvlam is de enige lichtbron in zijn schilderijen. Zijn
schilderijen ademen een intense verstilling, een diepere spirituele
dimensie is voelbaar.
De fotograaf Peter Lippmann heeft in 2011 een mooi tableau
vivant gemaakt van “La Madeleine à la Veilleuse” uit het Louvre in
Parijs. Een soort “Georges de la Tour Revisited”, met respect voor
het origineel.
De betovering van de melancholie is ook te horen in de Nocturnes van
Frédéric Chopin,op deze YouTube Video in de uitvoering van Brigitte
Engerer: