“Er is maar één moment
dat je op tijd kunt komen.
Als je te vroeg of te laat bent,
dan ben je er niet”
Johan Cruijff
Caspar David Friedrich – “Wanderer über dem Nebelmeer”
Vermeer – “La Dentellière”.
“Alleen in mijn gedichten kan ik wonen” schreef Slauerhoff,
en dat gevoel heb ik als ik naar een schilderij van Vermeer
kijk.
In een schilderij van Vermeer is het levensgevoel “licht,
kleurrijk en doorzichtig”, een hier en nu, waarin je
eenvoudigweg gelukkig kunt zijn en niet meer weg wilt.
Voor mij zijn de beste schilderijen van Vermeer een soort
van “definitie van geluk”.
Het levensgevoel van Vermeer lijkt de tegenpool
te zijn van het levensgevoel van de Romantische componist
Franz Schubert, zoals het vertolkt wordt in de slotregel
van zijn lied “Der Wanderer”:
“Dort, wo Du nicht bist, dort ist das Glück”.
Luister naar Schubert’s lied “Der Wanderer” in de
uitvoering van Fischer-Dieskau op You Tube
Toch vind je zelfs bij de gekwelde Schubert in het lied
“Du bist die Ruh” een strofe, die weer erg aan de vredige
harmonie van Vermeer doet denken:
“Du bist die Ruh
Der Friede mild
Die Sehnsucht du
Und was sie stillt”
“Du Bist die Ruh” – Schubert op YouTube, gezongen door de
sopraan Sylvia Schwartz:
Evenzo, als je goed naar het hele hele oeuvre van Vermeer
kijkt, ervaar je eenzelfde subtiele spanning tussen
“Dort, wo Du bist” en “Dort, wo Du NICHT bist,
dort ist das Glück“.
De Dentellière, Het Melkmeisje, Het Meisje met de Rode Hoed
en Het Meisje met de Parel zijn heel erg ZEN: ze is zoals ze is,
in verstilde harmonie en in haar eigen wereld, zonder de onrust
van een verlangen eigenlijk ergens anders te willen zijn.
In zijn beste momenten roept Vermeer het ultieme gevoel op:
“Dit is Het!“.
In de Vrouw met Waterkan, de Gitaarspeelster, de Dublin-
Vermeer en de Luitspeelster, lijkt er daarentegen toch sprake te
zijn van innerlijke spanning, een onrustig verlangen, een begeerte
naar een bron van geluk, die van elders moet komen:
Dort wo Du nicht bist…..
