Maandelijks archief: februari 2016

Vermeer en “Hollands Licht”

(Opnieuw) gezien zaterdag 20 februari 2016, Close Up: “Hollands Licht”
van Maarten en Pieter-Rim de Kroon, documentairefilm, 2003.

“De Hollanders hebben eigenlijk
maar één zintuig: Het Oog”
Joseph Beuys


Bestaat er zoiets als dat speciale “Hollands Licht” ?
De zee en de wolken in Holland werken als spiegels voor het licht
en de horizon is open en vrij in dit vlakke land, zodat het licht en de
lucht van boven alle ruimte krijgt. Door de nabijheid van veel water
zit er veel waterdamp in de lucht, dat het licht verstrooit. Het weer
is zeer veranderlijk, zodat het licht steeds weer anders is.



Feit is dat met name Hollandse schilders een fascinatie hebben
voor het licht, waarvan wat mij betreft Vermeer het dichtst bij het
Hollands Licht komt. Het licht van Rembrandt is een soort kunst-
matig “theater-licht”. Bij Vermeer is het meer alsof je door het raam naar
buiten kijkt.

De uitvinding van de Hollanders is het vertalen van licht in verf.
Hun totale bezieling ligt in het weergeven van dat licht. James Turrell
beschrijft het Hollands Licht als een “beautiful, soft, almost loving light”,
wat mij meteen aan het licht van Vermeer doet denken.

Het Meisje met de Parel staat voor het Kijken en het Gezicht op
Delft voor het Hollands Licht. Alleen al deze twee meesterwerken maken
een bezoek aan het Haagse Mauritshuis een meeslepende ervaring.



Voor Ernst van de Wetering – eminent Rembrandtkenner – bestaat
Hollands Licht niet echt; het zijn meer Hollandse schilders die licht
schilderen. Toch ben ik het wel eens met fotograaf Hans Aarsman:
“In Holland leven we in God’s studio”; het licht in het Hollandse landschap
is wel degelijk onvergelijkelijk mooi.

Het Blauw van Vermeer – Lapis Lazuli

“The color Blue is everlastingly appointed by
the deity to be a source of delight”
John Ruskin

“Blue is the closest color to truth”
Steven Tyler

Voor Johannes Vermeer was het blauw de koningin van alle kleuren.
Hij schilderde bijna al zijn blauwen met het uiterst kostbare ultramarijn,
verkregen uit de halfedelsteen Lapis Lazuli.

Je ziet het ultramarijnblauw onder andere in het stralende
blauw van de schort van het Melkmeisje, in de delicate schakeringen
in de witte hoofddoek van de Vrouw met Waterkan in New York, het blauwe
jakje van de Brieflezende Vrouw in Amsterdam, de blauwe “turban” van het
Meisje met de Parel in het Haagse Mauritshuis, in de witte doeken en kragen
van Het Wijnglas in Braunschweig. In zijn blauwen geeft Vermeer het beste
van zichzelf als colorist.



Vandaag de dag bevinden de belangrijkste mijnen van Lapis Lazuli zich
in Afghanistan en Pakistan, bij het Baikal-meer in Rusland en in het Andes-
gebergte in Chili.

Middeleeuwse miniaturisten als de Gebroeders van Limburg
gebruikten het ultramarijn-blauw in hun beroemde kalenderbladen van de
Très Riches Heures du Duc de Berry.

Ook de oude Egyptenaren verwerkten vaak het blauw van de Lapis Lazuli
in hun gouden sieraden en in het gouden masker van farao Toetanchamon.

De Morpho Didius is een prachtige grote blauwe vlinder, die voorkomt in Peru.
De vleugels hebben schakeringen van turquoise naar ultramarijnblauw.

Onlangs maakte de onbemande maanverkenner Lunar Reconnaissance Orbiter
(LRO) van de NASA deze spectaculaire “Earth Rise”-foto boven het oppervlak
van de maan. De aarde lijkt wel een prachtige ultramarijnblauwe bol
zwevend in de ruimte boven de kleurloze grijze steenwoestenij
van de maan. Een levende planeet boven een doodse wereld.

In december 1968 maakte de bemanning van de Apollo 8 –
de eerste bemande ruimtevlucht naar de maan – deze iconische
foto van de Aarde gezien vanaf de maan: “Earth Rise”.

Voor het eerst keken mensen vanaf de maan naar die kleine
blauwe planeet Aarde en reciteerde astronaut Frank Borman de eerste
regels van het Scheppingsverhaal van Genesis:
“In the beginning God created the Heaven and the Earth.
And the Earth was without form, and void.
And darkness was upon the face of the deep.
And God said, Let There be light, and there was light”

Vermeer en Stijl – Eenheid in Verscheidenheid

“Behind the perfection of a man’s style,
must lie the passion of a man’s soul”
Oscar Wilde

Vermeer schilderde een klein oeuvre van 35 schilderijen, waarin hij
stilistisch zijn tijd ver vooruit zou blijken te zijn. Je kunt in zijn
schilderijen een verscheidenheid van stijlkenmerken aanwijzen, die al
een vooraankondiging lijken te zijn van schilderstijlen die zich pas twee,
drie eeuwen later zouden aandienen in de werken van moderne meesters als
Jackson Pollock, Piet Mondriaan, Mark Rothko, de Impressionisten en de
Daguerrotypie-fotografie.
De rijkdom van de zuiver picturale middelen in de schilderijen
van Vermeer blijft ook in de tijd van digitale fotografie en photoshop een
niet aflatende bron van inspiratie voor hedendaagse fotografen, cineasten en
kunstschilders. Zoals modekoning Yves Saint-Laurent het treffend verwoordde:
“Fashions fade, Style endures”.

De marmering van het clavecimbel in Vermeer’s Lady seated at a Virginal
uit Londen is in een verrassend losse en vrije stijl, waarin de verf
zelf het werk lijkt te doen, als in de “Dripping Paintings” van Jackson
Pollock.

De rechtlijnige geometrie van het zwarte lijstwerk van het clavecimbel en
de spiegel in de Londense Music Lesson van Vermeer doet denken
aan de strakke, abstracte composities van Piet Mondriaan

Vermeer schildert met name in zijn vroege werk – waaronder het Gezicht
op Delft – met een impressionistisch aandoend pointillisme; lichtstippen die
zijn licht een sprankelende levendigheid geven, die je ook bij de grote
Impressionisten als Monet en Seurat terugziet. Of bij Theo van Rysselberghe.

De vage contouren in de wolkenlucht van het Gezicht op Delft hebben
dezelfde werking als de zachte contouren van de colour fields van
de Amerikaanse abstract expressionist Mark Rothko

De out of focus-effecten in sommige Vermeers doen denken aan vroege
vormen van fotografie als de Daguerrotypie, bv. in de leeuwenkopjes
in de Girl with a Red Hat in Washington. Bij het onscherp instellen van de
lens van de camera lossen de vormen op in abstracte lichtvlekken.

“Close Up” Photorealism – Chuck Close

“Inspiration is for amateurs
The rest of us:
Just show up and get to work”
Chuck Close

Chuck Close (1940-nu) is een Amerikaanse kunstschilder en fotograaf die
beroemd werd om zijn fotorealisme en zijn meer dan levensgrote portretten
van familie en vrienden. Vaak portretteert Close ook andere kunstenaars,
bijvoorbeeld de minimal music componist/musicus Philip Glass. Hoewel hij
in 1988 verlamd is geraakt en sindsdien in een rolstoel zit, is hij door-
gegaan met schilderen en produceert hij nog steeds werk dat zeer geliefd
is bij musea en verzamelaars.

Close lijdt aan gezichtsblindheid, waardoor hij moeite heeft om mensen te
herkennen. Mogelijk volgt hieruit zijn fascinatie voor het portret. In zijn
handicap schuilt blijkbaar zijn talent.

 

 

Hij verdeelt zijn werk in rasters, vaak regelmatig van vorm (vierkanten),
maar ook soms ook in onregelmatige vlakken. Elk vakje van een raster krijgt
dan een eigen kleur of kleurtoon. Van dichtbij bekeken vallen die rasters
erg op en is het werk abstract. Op grote afstand vallen de rasters weg en
ogen de portretten zeer realistisch.
Bron: Wikipedia


Chuck Close is ook een liefhebber van Vermeer, wiens werk hij leerde kennen
en waarderen tijdens een tweejarig verblijf in Europa. In de documentaire
“Views on Vermeer” van Hans Pool en Koos de Wilt beweert hij bv. dat hij bijna
alle schilderijen kan “lezen” hoe ze opgebouwd en geschilderd zijn, behalve
bij Vermeer. Klik ook even op deze link:
Chuck Close on Johannes Vermeer
Wat hij gemeenschappelijk heeft met Vermeer is de combinatie van de camera
en de schilderkunst in zijn werkproces. Close begint elk portret als fotograaf
met een groot formaat-camera, waarna hij de foto vervolgens vertaalt in een
schilderij in zijn typerende raster-stijl, die soms ook aan computerscherm-
pixels doet denken.

Bekijk deze video op YouTube over de werkwijze van Chuck Close:

“Dreams of Dali”- Walk inside a Dali painting

Virtual tour in schilderij Salvador Dali – “Archeological Reminiscence of Millet’s Angelus”

“One day it will be officially admitted
that reality is an even greater illusion
than the world of dreams”
Salvador Dali

“A true artist is not one who is inspired,
but one who inspires others”
Salvador Dali

 

“Dreams of Dali”, the 360-degree video , drops you into the world of Dalí’s
1935 canvas “Archeological Reminiscence of Millet’s Angelus” an homage to an
earlier work (Jean-François Millet’s painting, “The Angelus”) which enjoyed
enormous popularity during Dalí’s youth. The late 19th century painting depicts
a peasant couple standing in a field with their heads bowed in prayer. For many
it was a sentimental work, but for Dalí’ it was troubling, with layers of hidden
meaning, which he explored through daydreams and fantasies.”

 

As the artist himself put it, “I surrendered myself to a brief fantasy
during which I imagined sculptures of the two figures in Millet’s ‘Angelus’
carved out of the highest rocks.” His formidable imagination converted
that mid-19th-century image of rural hardship and piety into the moonlit
desert landscape through which “Dreams of Dalí” flies you.

Link naar bron:
www.openculture.com

Bekijk de prachtige 3D-animatie “Dreams of Dali” op YouTube: