“Gezicht op Delft” in de versies van Daniel Vosmaer en Johannes Vermeer.
“I can see clearly now, the rain is gone……
Gone are the dark clouds that had me blind
It’s gonna be a bright, bright
Sun shiny day”
Johnny Nash
Vermeer’s tijdgenoot Daniel Vosmaer schildert in dit Gezicht op Delft de
verwoestingen na de Delftse Donderslag in 1654.
Vermeer laat in zijn meesterwerk Gezicht op Delft uit 1660 zijn geboortestad
Delft als een Feniks herrijzen uit zijn as, als een Nieuw Jeruzalem. Het is
alsof de donkere wolk boven in het schilderij de naklinkende echo is van de
Delftse Donderslag uit 1654. Het Gezicht op Delft heeft een intense, gedreven
en meeslepende uitstraling, alsof Vermeer in dit schilderij ook zijn eigen
trauma van die grote ramp voorgoed en altijd wilde uitwissen.
Als de bij deze ramp omgekomen Fabritius inderdaad Vermeer’s leermeester is
geweest, kijk je met nog weer andere ogen naar het schilderij. Vermeer lijkt
bijna maniakaal alles uit zijn schilderijen te hebben willen verbannen wat
hemzelf deed denken aan de verwoestingen en de verschrikkingen, die ook hij
met eigen ogen gezien moet hebben.
“Van de Schoonheid en de Troost” is zijn motto.
Of zoals Dostojewski het ooit verwoordde:
“Alleen schoonheid kan de wereld redden”.
Maandagmorgen, 12 oktober 1654, even na tien uur. Met verwoestend geweld
ontploft het kruitmagazijn van de stad Delft. De ravage is onbeschrijfelijk.
Onder de honderden dodelijke slachtoffers bevindt zich de schilder
Carel Fabritius, “den grootsten Constenaar […] Die Delleft oyt of Holland
heeft gehad.” Zijn atelier ligt in puin. Hij is 32 jaar oud. Niet voor niets
schreef de Delftse boekverkoper Arnold Bon na de dood van Fabritius in een
lang gedicht:
“Soo doov’ dan desen Phenix t’onser schade
In ’t midden, en in ’t beste van zyn swier
Maar weer gelukkig rees’ er uyt zyn vier
Vermeer, die meesterlyck betrad zyn pade.”
Lang is daarom gedacht dat Vermeer een leerling van Fabritius is geweest,
maar dat lijkt onwaarschijnlijk. Documenten hierover ontbreken in elk geval.
Niettemin heeft Fabritius Vermeer onmiskenbaar beïnvloed.
Vooral “De schildwacht”, een schilderij dat door het bijzondere licht rust
uitstraalt, kan worden gezien als belangrijke inspiratiebron voor Vermeer.
Bron:
http://www.digibron.nl/search/detail/012dc6fb02ae0d55e4cba1b4/
tussen-rembrandt-en-vermeer
VERMEER IN BOSNIA – LAWRENCE WECHSLER
De Amerikaanse schrijver Lawrence Wechsler oppert in de film-documentaire
Views on Vermeer een interessante associatie met de verwoesting van de
Twin Towers in New York in 2001 en de explosie van het kruitmagazijn in
Delft in 1654.
Hij schreef ook “Vermeer in Bosnia”, waarin hij een verband legt tussen de
Joegoslavië-oorlogen in de jaren ’90 en het evenzo gewelddadige Holland
waarin Vermeer zijn serene rust uitstralende licht-beelden schilderde.