Gezien op NPO 2, 2 september 2016: serie “Het Geheim van de Meester”,
aflevering “Het Meisje met de Parel” van Vermeer, met Jasper Krabbé en
Charlotte Caspers.

“The Dutch had no imagination,
but they had an extraordinary taste
and an infallible feeling for composition”
Vincent van Gogh

Kunstenaars Jasper Krabbé en Charlotte Caspers vormen een jong, fris
en mediageniek duo, dat zich tot uitdaging stelt om steeds binnen vijf
weken een meesterwerk na te schilderen van Vermeer, Mondriaan, Rembrandt,
Jeroen Bosch en Karel Appel.

Het team bestaat uit vijf specialisten: Jasper Krabbé–teamleider,
Charlotte Caspers–kopiist/kunstschilder en stralend middelpunt, Michel
van de Laar–restaurator, Joris Dik–materiaaldeskundige en Berd Visscher–
timmerman/decorbouwer.

In de uitzending over “Het Meisje met de Parel” van Johannes Vermeer
wordt ook een Camera Obscura nagebouwd door Berd Visscher. Als model
fungeert een Turks meisje, want het zou blijkens de inventarislijst
van Vermeer’s nalatenschap in het Delfts archief kunnen gaan om een
“tronie op z’n Turks”. Die aanduiding slaat overigens meer op de kledij
van het meisje van Vermeer, maar dat terzijde.

Het lichtbeeld in de Camera Obscura wordt door de aanwezigen omschreven
met woorden als “magisch”, “schilderachtig”, “toverachtig” en “prachtige
scherptediepte”. Charlotte Caspers voegt er aan toe dat ze zich kan
voorstellen dat er schilders zijn, die hierin verder willen gaan……

De parel op het schilderij blijkt een imitatie-parel te zijn. Het team
laat vier imitatie-parels maken: van glas, van tin, van verzilverd glas
en parelmoer.

Proefondervindelijk wordt vastgesteld dat de “parel” van Vermeer een
imitatieparel van verzilverd glas moet zijn geweest.

Tussen Imitatie en Creatie.

Het beeld van Vermeer, die alleen maar de effecten van een Camera
Obscura probeert na te schilderen, doet de kúnstenaar Vermeer daarmee
schromelijk tekort. Vermeer is meer dan “imitatio” alleen; de stilering
en de composities van Vermeer zijn wel degelijk grootse creaties.
“Het Meisje met de Parel” van Vermeer is misschien wel zijn meest
eenvoudige compositie, maar met name in dit schilderij is die eenvoud
bedrieglijk. Het is onvoorstelbaar knap in elkaar gezet, om het effect
van die ene blik te krijgen. Dat “in elkaar zetten” van een beeld,
daarin schuilt de creatie van Vermeer en overstijgt hij de imitatie.
En zelfs een goede imitatie is al moeilijk genoeg, zoals dit programma
laat zien.

Ik heb veel kopieën en foto-reconstructies voorbij zien komen, maar ik
heb er niet een gezien, met die bijzondere blik, die Vermeer in haar
ogen heeft weten te leggen….
Vermeer heeft vage contouren, maar is in die vaagheid ongelooflijk
precies in toon en waarneming van het licht. Alleen een meester heeft
die kwaliteit om in de vaagheid alles steeds heel precies op de juiste
plek te zetten met de juiste contouren in de juiste toon in het juiste
licht. Velazquez heeft die kwaliteit ook.

Op YouTube is een compilatie te zien van de aflevering van het “Geheim
van de Meester” met “Het Meisje met de Parel” van Vermeer: