Gezien op 18 augustus 2012 op Sint Pietersplein in Gent: Concert van
Leonard Cohen.
“And just when you mean to tell her
that you have no love to give her
Then she gets you on her wavelength
And she lets the river answer
that you’ve always been her lover”
Leonard Cohen
In mijn ogen hebben Johannes Vermeer en de Canadese zanger/dichter
Leonard Cohen allebei iets van een “ladies man” en kluizenaar
tegelijk; een levensstijl die mij persoonlijk erg aanspreekt.
Vermeer schilderde voornamelijk een jonge vrouw bij het raam,
bijna altijd in steeds dezelfde hoek van een kamer, bv. in het
“Parelsnoer” in Berlijn.
Hij heeft zijn hele leven gewerkt op éénzelfde plek rond de Grote
Markt in Delft, bijna als een kluizenaar. “Stabilitas Loci” zogezegd.
De intense concentratie en toewijding in zijn schilderijen doen
denken aan het werk van een monnik in zijn kloostercel. Maar in zijn
schilderijen is het juist “a woman’s world”, mooie jonge vrouwen in
zijden japonnen, parels, met wijn; kortom “a material world” . Vermeer
verbeeldt een merkwaardige mengvorm van materialisme en geloof.
Je zou zijn kunstenaarsvisie kunnen typeren als “spiritueel materialisme”.
In Vermeer’s Vrouw met Weegschaal uit Washington komt dat spiritueel
materialisme misschien wel het mooist uit de verf.
Bij Leonard Cohen zie je dezelfde trekken: hij had een onweerstaanbare
aantrekkingskracht op mooie, jonge vrouwen, tot op hoge leeftijd. Zijn
eerste twee albums uit de jaren ’60 zijn klassiekers, die menig
vrouwenhart sneller deden kloppen……
Later heeft hij ook een tijd gewoond in het Zen-klooster Mount Baldy in
Californië , waar hij de kok was van de Zen-meester Joshu Sazaki.
De Webb-sisters – Charley en Hattie Webb – back vocals bij het concert
in Gent in 2012, zouden zo uit een Vermeer-schilderij weggelopen kunnen
zijn. Terwijl Leonard Cohen zelf in zijn optreden door zijn intense
concentratie iets heeft van een oude dichter/zen-monnik. In “Take this
Waltz” is hij de ladies man/charmeur ten top, maar songs als “Hallelujah”,
“If It Be Your Will” of “Anthem” hebben een onmiskenbaar spirituele
lading.
Wat de ladies man en de kluizenaar gemeen hebben is dat beiden
gedreven worden door een diep verlangen. Aardse en geestelijke
liefde liggen bij Vermeer en Leonard Cohen in elkaars verlengde.
Misschien geldt dat eigenlijk wel voor alle grote kunstenaars.
Dat ze juist het aardse en geestelijke met elkaar proberen te verbinden.
In Leonard Cohen’s “In My Secret Life” hoor ik de lofzang van een
kluizenaar over een teruggetrokken leven in een “Hortus Conclusus”.
Ook het hele oeuvre van Vermeer is een strikt private wereld en
oorspronkelijk helemaal niet bedoeld voor de ogen van een miljoenen-
publiek. Dat is de paradox van Vermeer.
Op YouTube is de video te zien van “In My Secret Life” van de
“kluizenaar” Leonard Cohen:
Van de “Ladies Man” Leonard Cohen is deze video “Take This Waltz” op
YouTube te zien:
Dit YouTube filmpje geeft een impressie van Leonard Cohen’s song
“Coming Back To You” door de Webb-sisters, tijdens het concert in Gent
in augustus 2012, die bij mij op de een of andere manier een Vermeer-
snaar raakten:
Bij de song “Bird on a Wire” van Leonard Cohen moet ik denken aan
“Het Puttertje”, een klein schilderijtje van Carel Fabritius in het
Mauritshuis in Den Haag. (Carel Fabritius zou volgens sommigen de
leermeester van Vermeer geweest kunnen zijn. Hij kwam tragisch om
het leven bij de ontploffing van het Kruithuis in Delft in 1654):
“Like a bird on a wire,
I have tried in my way
to be free”
Leonard Cohen